09 17
W czasie krótkiego, trochę pracowitego, ale przyjemnego pobytu nad morzem ujrzałem między innymi taki oto szyld.
W zasadzie nic w nim nadzwyczajnego, ale jeśli się dobrze wczytać…
08 27
O pisowni tytułów aktów prawnych i Dziennika Ustaw
Baza wiedzy, Język, Ortografia, Wskazówki poprawnościowe 2 komentarze »W jednym z komentarzy pod artykułem dotyczącym pewnych zapisów w protokołowaniu zebrań rady pedagogicznej czytelnik zadał warte zastanowienia pytanie:
Ciekawy jestem Pana stanowiska co do użycia wielkich liter w nazwach aktów prawnych typu Karta (N/n)auczyciela, Karta (G/g)órnika, Kodeks cywilny. Nazwy opublikowane w Dzienniku Ustaw to Karta Nauczyciela i Karta górnika, Kodeks cywilny. Potocznie używa się też kodeks cywilny.
Chociaż sprawa jest prosta, widziałem wiele różnych wykładni na ten temat, również niekonsekwencja w zapisie tych nazw w Dzienniku Ustaw jest czymś zastanawiającym, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę, że podobno gdzieś tam działa jakaś komórka odpowiedzialna za zgodność aktów prawnych z zasadami języka polskiego. Może i działa, ale z marnymi rezultatami. A prawda jest taka, że zasada jest jedna (jak królowa), a ewentualne błędne i niekonsekwentne zapisy w Dzienniku Ustaw czy samych ustawach można złożyć na karb niewiedzy osób redagujących przepisy.
07 26
W poprzednim artykule pisałem o polisemach. W tym zajmę się czymś, co w pewnych wypadkach można łatwo z polisemami pomylić — homonimami i ich odmianami. A o homonimach warto co nieco wiedzieć, gdyż spotykamy się z nimi bardzo często — właśnie na zjawisku homonimii bazuje wiele żartów językowych oraz sloganów reklamowych, są one również lubiane przez wielu szaradzistów.
W dalszej części artykułu zdefiniujemy różnego typu homonimy oraz ich odmiany, czyli homogramy i homofony, podamy ich przykłady oraz… przypomnimy najbardziej znany na świecie homonim.
07 12
Polisemy są powszechnie mylone z homonimami, rzadziej z synonimami (jednym i drugim poświęcę osobny artykuł), i to nie tylko przez uczniów. Problemy z nimi mają czasem nauczyciele, a w Internecie, szczególnie na stronach przeznaczonych dla uczniów, aż roi się od błędnych definicji i przykładów. Po części można to zrozumieć, gdyż w pewnych wypadkach można wahać się, czy mamy do czynienia z polisemem czy z homonimem, jednak nie ma ich aż tak wiele. Zacznijmy od tego, czym są polisemy.
07 07
Chleba naszego powszedniego… czyli jakiego?
Ciekawostki, Frazeologia, Język, Leksyka/semantyka, Starożytność 2 komentarze »
Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj…
Tymi słowami najstarszej chrześcijańskiej modlitwy modlą się codziennie rzesze wiernych. Mało kto jednak spośród nich zastanawia się, o czym właściwie mowa. Przecież to takie oczywiste… Oczywiste tylko z pozoru, w praktyce bowiem mamy do czynienia z pewną niejednoznacznością, a być może błędem translatorskim.
04 05
Co odróżnia Żydów od przedstawicieli innych religii lub ateistów? Wiele rzeczy, między innymi to, że jeśli żywią wobec kogoś pozytywne uczucia (lub nawet tylko składają kurtuazyjne życzenia), życzą mu, żeby żył 120 lat. Dlaczego 120, a nie np. 100, jak się powszechnie przyjęło?
03 29
Kłopotliwe dekagramy, czyli dag czy dkg?
Baza wiedzy, Ortografia, Wskazówki poprawnościowe 4 komentarze »Zasygnalizowany w tytule tego artykułu problem dotyczący poprawnego skrótu tej pochodnej jednostki masy mimo upływu czasu nie traci na aktualności, gdyż w dalszym ciągu spotyka się w tym zakresie błędy. Pół biedy, jeśli popełnia je zwykły użytkownik języka. Istotny problem stanowi jednak fakt, że niektóre obecne jeszcze powszechnie w polskich domach, a również dostępne w księgozbiorach podręcznych wielu bibliotek słowniki, nawet autorstwa ludzi cieszących się autorytetem, notują błędną formę! Niestety, pisownia pochodnych jednostek miary nie jest sprawą, w której widzimisię jakiegoś autorytetu może spowodować uznanie błędnej formy za poprawną, gdyż w tym wypadku czynnikiem nadrzędnym jest poprawność względem całego systemu, jakim jest układ SI.
Drugim problemem jest odmiana formy skróconej: deko czy deka? Nim również się zajmę, ale na końcu, po omówieniu kwestii poprawności skrótów.
03 07
Co zrobić z tymi krzesłami? O zdradliwych skrótach składniowych raz jeszcze
Baza wiedzy, Język, Składnia, Wskazówki poprawnościowe, Z przymrużeniem oka Komentarze (1) »W jednym z artykułów wskazywałem niegdyś na konieczność zachowania szczególnej uwagi i podjęcia refleksji językowej przy stosowaniu skrótów składniowych. Zwykle błędy w tym zakresie skutkują tylko (i aż) niezgrabnością i nieskładnością komunikatu, a nawet wrażeniem nieporadności językowej autora. Gorzej, gdy niewłaściwie zastosowany skrót składniowy doprowadzi do zaburzenia komunikatywności, np. spowoduje wieloznaczność.
Spójrzmy na ten przykład:
02 22
Smart, eco szufelka na kiju
Język, Moda językowa, Z przymrużeniem oka, Zapożyczenia i wpływy obce Komentarze (0) »Takie czasy. Teraz wszystko musi być i „smart”, i „eco” (oczywiście przez „c”, nie żadne tam
Ja z niecierpliwością czekam na papier toaletowy, żeby był już nie tylko „eco”, ale i „smart”, aby każdy mógł tego powiewu nowoczesności, progresu i dobrodziejstw technologii (która jakoś tam ma, ale nikt nie wie jak) doświadczyć na własnej, no, tej… skórze, oczywiście…
11 02
O kale i ługu w nazwach miejscowych
Baza wiedzy, Ciekawostki, Język, Leksyka/semantyka 2 komentarze »
Otrzymałem dziś e-mail od czytelnika, który zapytał mnie o pochodzenie nazw miejscowości takich jak Kałków i Biały Kał. Krótkiemu i konkretnemu pytaniu towarzyszyło jeszcze jedno:
Czy na pewno nazwy te pochodzą od słowa oznaczającego ekskrementy?
Jestem nauczycielem języka polskiego w jednym z warszawskich liceów. Na tej stronie chcę dzielić się refleksjami dotyczącymi literatury, języka, edukacji, mediów. Nie zabraknie również tekstów mających na celu pomoc uczniom w zrozumieniu pewnych kwestii i zjawisk.
