Z oczywistych przyczyn inspirację do wielu ostatnich artykułów znajduję w sporcie, np. tu, tu, tu, tu i tu. Dziś kolejny z nich, związany z nazwą rywala Śląska Wrocław w kwalifikacjach do Ligi Mistrzów — czarnogórskiego klubu Budućnost Podgorica. Zapewne mało kto zastanawiał się nad znaczeniem jego nazwy, a jeśli już, to najpewniej kojarzył ją z branżą budowlaną, co jest jednak zupełnie błędnym kierunkiem poszukiwań.

Pochodzenie i znaczenie słowa budućnost

Otóż słowo budućnost, obecne w wielu językach słowiańskich, pochodzi od formy czasu przyszłego czasownika być — będzie.

Na początek proszę zauważyć, że występująca w polskiej wersji tego wyrazu głoska ę (podobnie zresztą jak ą) w innych językach słowiańskich jest reprezentowana przez inne głoski — bardzo często przez u, np. w wyrazach mąż (białorus., ros., serb. муж), mąka (białorus. мукі, ros. муки), wąs (białorus. вусы, ros. усы, ukr. вуса), sąd (chor. sud, słowacki súd, białorus., ros., serb., ukr. суд) itd. Również w formach czasu przyszłego czasownika być w innych językach słowiańskich w miejscu polskiego ę występuje u, przez co temat czasu przyszłego przyjmuje postać bud. Łatwo się o tym przekonać, zaglądając chociażby do tekstu popularnego (bo uczonego obowiązkowo w szkole) niegdyś w krajach bloku wschodniego hitu Zawsze niech będzie słońce w innym języku słowiańskim. Z kolei formant słowotwórczy -ost funkcjonuje w polszczyźnie jako -ość.

Mamy w języku polskim słowo bytność, związane z byciem gdzieś, a inni bracia Słowianie mają budućnost, związaną z tym, co będzie. My akurat słowa *będność, *będoczność lub podobnego nie mamy, co zresztą nieco dalej wyjaśnię.

Tak więc budućnost znaczy to, co będzie, czyli krótko mówiąc: przyszłość.

Inne określenia przyszłości w językach słowiańskich

Niektóre ludy słowiańskie skojarzyły jednak przyszłość nie z tym, co będzie, lecz metaforycznie: z tym, co idzie (np. idą podwyżki cen) lub przyjdzie. Stąd właśnie wzięła się polska przyszłość, ale nie tylko.

To, co było, czy to, co idzie lub przyjdzie — zestawienie etymologiczne

Niżej przedstawiam w formie tabeli odpowiedniki słowa przyszłość w różnych językach słowiańskich w zależności od etymologii.

Przyszłość w nazewnictwie klubów piłkarskich

Przy okazji dodam, że wiele klubów piłkarskich ze słowiańskich państw byłego bloku wschodniego, szczególnie z Bałkanów, wiąże nazwę swą z przyszłością, np. NK Budućnost Banovići (Bośnia i Hercegowina), Budućnost Hodošan (chorwacja), FK Budućnost Arilje (Serbia), FK Budućnost Banatski Dvor (Serbia), FK Budućnost Dobanovci Belgrad (Serbia), FK Budućnost Valjevo (Serbia), FK Budućnost Zvečka (Serbia), FK Budućnost Podgorica (Czarnogóra).

To samo dotyczy też Polski, np. Przyszłość Ciochowice, Przyszłość Dłużyna, Przyszłość Nowe Chechło, Przyszłość Prusice, Przyszłość Rogów, Przyszłość Rusinowice, Przyszłość Włochy (Warszawa).

Co znaczy Podgorica?

Dla uzupełnienia dodam tylko, że — jak nietrudno ustalić — nazwa Podgorica wiąże się etymologicznie z położeniem miasta. Podgorica po polsku brzmiałaby Podgórka, gdyż gorica jako nazwa pospolita oznacza górkę, a jednocześnie wzgórze położone w pobliżu rzeczonego miasta nosi nazwę własną Gorica.

W Polsce mamy miejscowość o podobnej nazwie: Pogrórzyce.

Share on Facebook