Od jakiegoś czasu daje się zauważyć coraz większą popularność stosunkowo nowego przymiotnika: modowy. Niektórzy użytkownicy języka nie są przekonani o jego poprawności, uznając, iż mamy już w polszczyźnie inny przymiotnik utworzony od rzeczownika moda: modny. Ich sceptycyzm wobec nowego wyrazu znajduje uzasadnienie w fakcie, że przymiotnika modowy nie notują internetowe słowniki PWN — ani SJP ani SO (internetowe słowniki mają tę przewagę nad papierowymi, że szybciej reagują na zmiany w języku). Profesor Bańko na stronach Poradni Językowej PWN przyznaje, że w pierwszej chwili miał uznać ten wyraz za niepoprawny, ostatecznie jednak uchyla się od odpowiedzi, stwierdzając, iż są udokumentowane przypadki jego używania. Tyle że z tak wyrażonego stanowiska niewiele wynika — ani co do znaczenia, ani co do poprawności owego wyrazu, a rzecz jednak wymaga pewnego objaśnienia.

Przede wszystkim należy stwierdzić, że wyraz modowy jest poprawny pod względem słowotwórczym. Formant -owy jest typowy dla wielu przymiotników, co zaświadczają takie formacje jak miodowy, dachowy, cynkowy, handlowy i mnóstwo innych.

Fakt istnienia przymiotnika modny nie oznacza, iż przymiotnik modowy jest zbędny, gdyż ten nowy ma wyraźnie inne od niego znaczenie:

modny — będący w modzie, cieszący się popularnością, naśladowany,
modowy — związany z modą, dotyczący mody.

Wyrazy te nie pokrywają się więc semantycznie i nie mogą być stosowane zamiennie. Różnicę można wyjaśnić na przykładach:
modne czasopismo — czasopismo, które cieszy się popularnością, jego czytanie jest w modzie,
czasopismo modowe — czasopismo poświęcone tematyce związanej z modą
albo
modna tematyka — tematyka, o której dużo się mówi, o której mówienie jest modne
tematyka modowa — tematyka związana z modą

Analogicznie możemy mówić o portalach modowych, czyli portalach poświęconych (a nie *dedykowanych, jak chcieliby miłośnicy ćwierćinteligenckiego marketingowego bełkotu) modzie.

Proszę zauważyć, że w tym drugim kontekście przymiotnik modowy brzmi bardziej swojsko, a przez to lepiej niż zaczerpnięty z angielskiego wyraz lifestyle’owy, chociaż, oczywiście, znaczenie tych dwóch słów tylko częściowo się pokrywa.

Proszę zauważyć, iż obecność dwóch różnych przymiotników utworzonych od tego samego wyrazu nie jest w polszczyźnie niczym szczególnym, a ich istnienie prawie zawsze wiąże się z różnicą znaczeniową, np. polna trawa, polna droga, ale prace polowe, łóżko polowe; wiatr halny, ale turniej halowy (chociaż w tym wypadku są to przymiotniki tworzone od homonimów); mroźny dzień, ale pagór mrozowy; świeca dymna, ale kanał dymowy; maślany smak, ale kwas masłowy; rozumny człowiek, ale rozumowa metoda; płomienne uczucie, ale spektrometria płomieniowa; godzinne posiedzenie, ale rozliczenie godzinowe.

Share on Facebook