W jednym z artykułów wskazywałem niegdyś na konieczność zachowania szczególnej uwagi i podjęcia refleksji językowej przy stosowaniu skrótów składniowych. Zwykle błędy w tym zakresie skutkują tylko (i aż) niezgrabnością i nieskładnością komunikatu, a nawet wrażeniem nieporadności językowej autora. Gorzej, gdy niewłaściwie zastosowany skrót składniowy doprowadzi do zaburzenia komunikatywności, np. spowoduje wieloznaczność.

Spójrzmy na ten przykład:

Konia z rzędem temu, kto wyjaśni mi sens tego komunikatu w sposób niepozostawiający wątpliwości, tym bardziej że sprawę komplikuje popełniony w niefortunnym miejscu błąd ortograficzny.

Zacznijmy od ortografii. Partykułę przeczącą nie z rzeczownikami zapisuje się łącznie. Niestety, wiele osób albo nie zna tej zasady, albo ma problemy z odróżnianiem czasowników, z którymi nie zapisujemy rozdzielnie (np. nie wprowadzać), od rzeczowników będących nazwami czynności, z którymi nie piszemy łącznie (np. niewprowadzanie). Powinno być oczywiście: niewprowadzanie. Gdyby autor napisu o tym pamiętał, prawdopodobnie sformułowałby dalszy ciąg komunikatu inaczej… i kłopotu by nie było!

Pozostawienie wolnego nie powoduje jednak poważny problem: czy należy łączyć je tylko z występującym bezpośrednio po nim rzeczownikiem wprowadzanie, czy też również z następującym po nim w koniunkcji rzeczownikiem wnoszenie. To, że wózków wprowadzać nie powinniśmy, pozostaje poza dyskusją, nie jest jednak jasne, czy autor komunikatu prosi przy tym o wnoszenie krzeseł czy o ich nie wnoszenie, a zgodnie z prawidłami ortografii: niewnoszenie. Tego można się oczywiście domyślać. Co gorsza, nawet mimo domniemanej intencji nadawcy możemy wnieść sobie krzesło za drzwi i bronić się interpretacją, że wózka przecież nie wprowadziliśmy, a krzesło wnieśliśmy, czyli postąpiliśmy według instrukcji. W końcu proszą o wnoszenie krzeseł… Ponieważ taka interpretacja będzie zgodna z regułami języka, każdy zdrowo myślący człowiek przyzna rację nam, a nie np. czepliwemu ochroniarzowi czy komuś z personelu.

Gdyby napis brzmiał: Prosimy o niewprowadzanie wózków i niewnoszenie krzeseł, byłby on jednoznaczny — nie należy wprowadzać wózków ani wnosić krzeseł i żadne, choćby nie wiadomo jak wymyślne zabiegi interpretacyjne nie byłyby możliwe. Podobnie gdyby brzmiał: Prosimy o niewprowadzanie wózków i wnoszenie krzeseł — byłoby jasne, że wózków wprowadzać nie należy, ale wnoszenie krzeseł jest wskazane.

A tak mamy zagwozdkę, wynikającą z tego, że ktoś zastosował niewłaściwą pisownię, pozostawiając nie w graficznym i semantycznym zawieszeniu, a ponadto zaoszczędził na kosztach atramentu niezbędnego do wydrukowania trzech liter, które są tu, jak widzimy, konieczne. Cóż, na tuszu ktoś oszczędził, ale gdy mu zmasakrują ścianę krzesłami, za naprawę dziur zapłaci więcej… Niedbałość o poprawność językową nie popłaca!

Share on Facebook