Pobieżna kwerenda zasobów Internetu ujawnia stosowanie przez użytkowników czasownika oponować w skrajnie przeciwnych kontekstach: oponować za i oponować przeciw, np.
Cameron poinformował, że jeśli konserwatywny rząd utrzyma się po następnych wyborach, to będzie oponował za podwyższeniem kwoty wolnej od podatku do L 12 500 […]
Oczywiście prokurator oponował za przyjęciem naszych apelacji […]
Może się zdarzyć, że pracodawca nie zechce przyjąć studenta na praktykę w wymiarze 60 godzin, będzie natomiast oponował za odpracowaniem 120 godzin […]
a z drugiej strony:
Ten ostatni oponował przeciw zmienianiu norm prawnych wobec Nord Stream 2.
Właśnie dlatego Gabriel García Márquez oponował przeciw próbom pozyskania praw do adaptacji Stu lat samotności.
Nic nie wskazuje na to, by Andrzej Duda chciał jakoś przeciwko ich woli oponować […]
Która z tych konstrukcji jest poprawna? Czy tylko jedna, czy obie, czy może żadna z nich?
Poniekąd rozstrzyga to definicja w SJP PWN:
oponować
1. «być odmiennego zdania»
2. «wyrażać sprzeciw wobec czegoś»1
To jednoznacznie wyklucza formę *oponować za czymś, gdyż występuje tu niedająca się pogodzić kolizja znaczeniowa: oponować to sprzeciwiać się czemuś, a wyrażenie za czymś oznacza poparcie. Mieliśmy, co prawda, jednego, który był za, a nawet przeciw, ale do mistrzów polszczyzny to on nie należał…
*Oponować za czymś oznaczyłoby tyle co *sprzeciwiać się za czymś… Bzdura? Bzdura!
W takim razie poprawna wydaje się forma oponować przeciw czemuś. Wydaje się, ale ma ona pewien istotny mankament, gdyż zarówno czasownik oponować, jak i przyimek przeciw wiążą się ze sprzeciwem. *Oponować przeciw czemuś, czyli *sprzeciwiać się przeciw czemuś? Straszny pleonazm, czyli dublowanie treści. Lepiej użyć konstrukcji: sprzeciwiać się czemuś, wyrażać sprzeciw wobec czegoś, protestować przeciw czemuś itp.
Trzeba by więc przyjąć, że czasownik oponować wymaga dopełnienia z zaimkiem innym zaimkiem — wobec, np.:
będziemy oponować wobec przeznaczania środków na depopulację
Mieszkańcy Szonowic oponują wobec ciągłej rozbudowy masztu BTS
Prokuraturę można, a nawet trzeba w wielu przypadkach krytykować, ale będę oponował wobec krzywdzących zarzutów
Można też oczywiście czasownika tego używać bez dopełnienia, np.:
Nie oponowała, kiedy położył ręce na jej ramionach i znowu zaczął ją całować
GIODO: bezpieczeństwo PESEL do poprawy, Ministerstwo Cyfryzacji oponuje
Padła taka propozycja, nikt nie oponował, więc się zgodziliśmy.
Gdzie tkwi przyczyna popełnianych błędów? Ewidentnie w tym, że wielu użytkowników nie rozumie znaczenia czasownika oponować, lecz używają go, bo wydaje im się „mądrym słowem”, dzięki któremu mogą wydać się bardziej elokwentni, niż są w rzeczywistości. Niestety, tu znów potwierdza się Gombrowiczowska zasada: im mądrzej, tym głupiej… Jest to jednak o tyle dziwne, że oponent jest jednak powszechnie zdecydowanie kojarzony z przeciwnikiem. A to z kolei świadczy o powszechnym braku refleksji językowej…
1 https://sjp.pwn.pl/sjp/oponowac;2569846.html (wróć)
Jestem nauczycielem języka polskiego w jednym z warszawskich liceów. Na tej stronie chcę dzielić się refleksjami dotyczącymi literatury, języka, edukacji, mediów. Nie zabraknie również tekstów mających na celu pomoc uczniom w zrozumieniu pewnych kwestii i zjawisk.
24 lip 2019 o 23:47
Być może niektórzy zwolennicy używania „mądrych” słów mylą „oponować za” z „optować za”. Pewnie nie zdają sobie sprawy z istnienia tego drugiego czasownika – słyszeli, że dzwonią, ale nie wiedzą, w którym kościele…
Jeszcze pozwolę sobie na jedno uzupełnienie związane ze słowem oponent. Otóż istotnie – jest to przeciwnik, ale wydaje mi się, że wyłącznie w sferze opinii czy poglądów. Wspominam o tym, obserwuję bowiem szerzące się – głównie wśród, a więc i za sprawą, amatorów językowych zwanych sportowymi komentatorami – użycie rzeczownika oponent w znaczeniu rywal, współzawodnik. Nie wiem, czy bardziej popisują się oni swoją znajomością angielskiego, czy też nieznajomością polskiego… W każdym razie przykładają rękę do powstawania nadwiślańskiej odmiany języka ponglish.
28 lip 2019 o 22:32
@ Pikador z markerem
Wszystko to prawda. O czasowniku optować miałem napisać, ale zapomniałem.
W drugiej części wypowiedzi też ma Pan rację.