05 05
05 15
Czy miłość Tristana i Izoldy była miłością prawdziwą? Czy była grzechem? Czy Tristan był idealnym rycerzem? Skąd wzięła się zadziwiająca jak na dwuznaczność i „nieprawomyślność” tego utworu popularność historii o Tristanie i Izoldzie w epoce średniowiecza?
O tym wszystkim w kolejnym wykładzie. Zapraszam do obejrzenia.
05 08
Boska komedia – najważniejsze informacje [wideo]
Baza wiedzy, Literatura, Średniowiecze, YouTube Komentarze (0) »W kolejnym materiale wideo przedstawiam garść najważniejszych informacji na temat Boskiej komedii Dantego.
Zapraszam
04 20
Śmierć Rolanda – średniowieczna ars moriendi
Baza wiedzy, Literatura, Średniowiecze, YouTube Komentarze (0) »Czym były ars moriendi? Na czym polegał symboliczny charakter śmierci Rolanda i poszczególnych zachowań bohatera w ostatnich chwilach życia? Znaczenie jakich wartości zostało w tej scenie wyeksponowane jako kluczowe dla etosu rycerskiego? O tym wszystkim w najnowszym wykładzie na moim kanale YouTube.
Zachęcam do oglądania, komentowania i subskrybowania.
04 18
Danse macabre i Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią (wykład) [wideo]
Baza wiedzy, Literatura, Średniowiecze, YouTube Komentarze (0) »Zachęcam do obejrzenia kolejnego wykładu — tym razem przygotowałem ilustrowany przykładami materiał na temat popularnego w epoce średniowiecza motywu danse macabre i jego literackiej realizacji: Rozmowy mistrza Polikarpa ze Śmiercią.
04 14
Święty Aleksy – średniowieczny wzorzec ascety (miniwykład) [wideo]
Baza wiedzy, Literatura, Średniowiecze, YouTube Komentarze (0) »Zapraszam do obejrzenia wykładu, w którym streszczam losy św. Aleksego i na ich przykładzie omawiam średniowieczny ideał ascety. Wyjaśniam też kilka wartych zapamiętania przy tej okazji pojęć.
04 03
Tematem kolejnego miniwykłądu wideo jest Lament świętokrzyski. Zachęcam do obejrzenia.
Opis zawartości ze znacznikami czasowymi w dalszej części wpisu.
03 28
Chrystus zmartwychwstał jest?
Ciekawostki, Język, Leksyka/semantyka, Składnia, Średniowiecze, Współczesność 5 komentarzy »Z okazji świąt zwykłem pisać coś okolicznościowego. I tak jest tym razem. Zajmę się pewnym wyrażeniem z popularnej XIV-wiecznej pieśni wielkanocnej, a konkretnie gramatyką, historią tego zwrotu i związanymi z jego przekształceniem (unowocześnieniem) implikacjami teologicznymi.
05 05
Artystyczna oryginalność Bogurodzicy czy nazbyt oczywista inspiracja?
Literatura, Średniowiecze Komentarze (1) »
W poprzednim artykule (Co znaczy Bogiem sławiena w Bogurodzicy?) pisałem o pewnym budzącym wątpliwości interpretacyjne sformułowaniu w Bogurodzicy. Dziś znów zajmę się tą pieśnią, lecz w nieco innym ujęciu. Czy Bogurodzica — jak chcieliby tego badacze — jest dziełem oryginalnym, niebędącym przekładem, parafrazą ani nawet przetworzeniem żadnego innego tekstu literackiego, czy jednak wzorowana była na jakimś innym utworze? I nie chodzi tu o literacką realizację popularnego w ikonografii wschodniej toposu deesis, bo o tym mówi się już nawet w gimnazjum. Moim zdaniem, wbrew opinii wielu badaczy, inspiracji pieśni nie trzeba szukać zbyt daleko, gdyż jest ona na wyciągnięcie ręki…
Wśród historyków literatury zajmujących się Bogurodzicą na pewno panuje zgoda co do jednego: jest to dzieło niełatwe do interpretacji, a co więcej, trudno jednoznacznie ustalić, skąd jego autor czerpał inspirację. Roman Mazurkiewicz stwierdza nawet:
Oryginału czy choćby inspiracji naszej pieśni szukano gdzie tylko było można: w hymnografii grecko-bizantyńskiej, w tradycji cerkiewnosłowiańskiej, ruskiej, łacińskiej, czeskiej, niemieckiej… Nigdzie jednak bezpośredniego wzorca literackiego nie udało się odnaleźć, choć podobieństw treściowych, kompozycyjnych i melodycznych jest sporo, zarówno w spuściźnie chrześcijańskiego Wschodu, jak Zachodu. Coraz donośniej mówi się więc — choć brzmi to wręcz niewiarygodnie na tle naszej wiedzy o poziomie rodzimej kultury literackiej w wieku XIII — o artystycznej oryginalności Bogurodzicy.
I zapewne tak jest. Autor nie przerabiał na polszczyznę żadnego konkretnego dzieła, a ewentualne zbieżności ideowe z innymi utworami mają charakter fragmentaryczny i wynikają z erudycji autora i uniwersalności pewnych poglądów w czasach powstawania utworu. Ku podobnemu stanowisku skłania się wybitna badaczka Bogurodzicy Ewa Ostrowska, która wskazuje jednak jako jedną z możliwych inspiracji łacińską pieśń Salve Regina. Można jednak znaleźć wiele cech wspólnych Bogurodzicy z innym tekstem, bardzo popularnym zarówno w tamtych, jak i… obecnych czasach.
Chodzi o…
04 14
Co znaczy Bogiem sławiena w Bogurodzicy?
Język, Leksyka/semantyka, Literatura, Składnia, Średniowiecze 3 komentarze »
Jednym z głównych problemów utrudniających właściwe rozumienie dzieł literatury dawnej jest archaiczny język, jakim były spisywane. Im dalej w las, tym więcej drzew — chciałoby się powiedzieć, gdyż im dawniejszymi dziełami się zajmujemy, tym więcej napotykamy problemów wynikających z faktu, że język dawnych epok, a więc i dzieł w nich tworzonych, znacząco (nomen omen…) odbiega od współczesnego stanu polszczyzny. Dla uczniów, którym przychodzi zmierzyć się z tekstem staropolskim, pewną pomocą mogą służyć przypisy, pod warunkiem jednak, że są poprawne merytorycznie, a jak wskazałem w artykule Naborowski „Na toż” — kulinarny problem”, nie zawsze tak jest.
Nie inaczej jest w wypadku naszej „carmen patrium” — Bogurodzicy. Jedną z największych zagadek tego dzieła jest moim zdaniem sformułowanie Bogiem sławiena, tłumaczone najczęściej jako sławiona przez Boga. Czy to tłumaczenie jest zasadne? Nie wiem. Wydaje mi się, że możliwych wyjaśnień jest kilka. Omówię je pokrótce w dalszej części artykułu.
Jestem nauczycielem języka polskiego w jednym z warszawskich liceów. Na tej stronie chcę dzielić się refleksjami dotyczącymi literatury, języka, edukacji, mediów. Nie zabraknie również tekstów mających na celu pomoc uczniom w zrozumieniu pewnych kwestii i zjawisk.
