Nierzadko zdarza mi się odpowiadać na prywatne pytania czytelników. Czasami też inspirują mnie one do kolejnych wpisów.

Tym razem wyjaśnię pewną wątpliwość, która może sama w sobie nie jest aż tak istotna, ale sposób jej rozstrzygnięcia pokazuje, jak należy rozwiązywać analogiczne problemy — podobnie jak artykuł Przekonywujący, przekonywający czy przekonujący?.

Jeden z czytelników zgłosił następującą wątpliwość:

Mamy kolejny dylemat, dotyczy on innego pytania, które brzmi:
1. Co symbolizują 3 węzły na sznurze opasającym franciszkański habit?
Kolega proponował, by „było” opasującym, ja zmieniłem u na a, gdyż uważam, że tak jest poprawnie. Kolega jednak tak mi odpisał:
Nie jestem pewien, która forma jest poprawna: pas coś „opasuje”, a nie „opasaje” więc w tym kontekście wydaje się poprawna forma „opasujący”, jednak z drugiej strony pasem można coś „opasać”, a nie „opasuć”, więc to by sugerowało formę „opasający”.
Proszę powiedzieć czy według pana wiedzy ktoś z nas ma rację, czy są jeszcze inne możliwości i okoliczności, które trzeba rozważyć, by rozsądzić tę wątpliwość.

Jak wyjaśniłem w artykule Imiesłowy w polszczyźnie (współczesnej i dawnej), imiesłowy tego typu, czyli imiesłowy przymiotnikowe teraźniejsze czynne, są tworzone tylko od czasowników niedokonanych przez dodanie końcówki -ący, -ąca, -ące do tematu fleksyjnego 3. osoby liczby mnogiej czasu teraźniejszego czasownika. W praktyce wystarczy do formy 3. osoby liczby mnogiej czasownika dodać odpowiednią końcówkę: -cy, -ca lub -ce.

Forma 3. os. l.mn. czasownika opasywać to opasują, tak więc po dodaniu odpowiedniej końcówki, w sposób opisany powyżej, otrzymamy formę opasujący.

Forma opasający musiałaby pochodzić od czasownika przyjmującego w 3. os. l.mn. formę opasają. Jest to forma czasownika opasać, ale w znaczeniu tuczyć, a przecież nie o to chodzi.

Z czasownikiem opasywać wiąże się czasownik opasać o podobnym znaczeniu. Różnica między nimi jest taka, że pierwszy z nich jest czasownikiem niedokonanym, a drugi dokonanym, czyli mamy do czynienia z różnicą taką jak między czasownikami kończyć i skończyć. Czasownika opasywać można użyć w zdaniu: Robotnicy od rana opasywali palety z towarem, a opasać w zdaniu: W tym czasie opasali tylko 115 palet. Trzeba jednak zauważyć podstawową rzecz: w tym znaczeniu opasać jest czasownikiem dokonanym, a takie nie tworzą imiesłowów przymiotnikowych teraźniejszych czynnych, więc nie należy brać go pod uwagę w tych rozważaniach.

Podsumowując

Share on Facebook