Na początek fragment e-maila od czytelniczki:

[…] czy jest jakieś uzasadnienie dla zwrotu „nadaje klimatu/charakteru” (np. Nowa lampa/dywan/obraz nada wnętrzu klimatu)? Ta forma występuje powszechnie w tekstach z dziedziny aranżacji wnętrz, co powoduje u mnie lekkie ataki apopleksji oraz zwątpienia w poprawność łączenia „nadawać” z biernikiem, a nie dopełniaczem.

Pytanie jest jak najbardziej do rzeczy, gdyż sam wielokrotnie natknąłem się na tego typu konstrukcje, i to rzeczywiście zazwyczaj w tekstach dotyczących właśnie branży aranżacji wnętrz i AGD.

Praktyka pokazuje, że wielu użytkowników języka ma problem z decyzją, czy czasowniki nadać i nadawać mają rząd dopełniaczowy czy biernikowy, czyli, mówiąc bardziej przystępnie, które konstrukcje są poprawne: nadawać coś czy nadawać czegoś?

Problem ten bardzo łatwo rozstrzygnąć, odwołując się do analogicznych konstrukcji, np.:
Ostatecznie autorka nadała swej powieści tytuł „Granica”. (nie: *tytułu „Granica”)
UWM nadał tytuł honoris causa prof. Woźnickiemu. (nie: *tytułu honoris causa)
Szkole nadano imię Arkadiusza Gołasia. (nie: *imienia Arkadiusza Gołasia)

Z powyższych przykładów wynika niezbicie, iż:

Czasowniki nadać i nadawać mają rząd biernikowy, tzn. wymagają dopełnienia bliższego w formie biernika (nadać kogo? co?).
Dopełnienie dopełniaczowe po tych czasownikach pojawia się tylko w konstrukcjach zaprzeczonych (nie nadać kogo? czego?), np.:

Ostatecznie autorka nie nadała swej powieści tytułu „Schematy”.
UWM nie nadał tytułu honoris causa Jasiowi Fasoli.
Szkole nie nadano imienia Galla Anonima.

Jeżeli co do powyższych przykładów nikt sensownie myślący nie ma wątpliwości, to można zacząć zastanawiać się, skąd wątpliwości przy konstrukcjach podobnych, np.:
Reżyser nadał tej opowieści mroczny klimat.
Ten składnik nadaje potrawom słonawy posmak.
Dyskretne oświetlenie nadaje pomieszczeniu tajemniczy charakter.
Projektant nadał swojemu dziełu futurystyczny wygląd.

Konstrukcje z dopełnieniem w formie dopełniacza, tj.:
*Reżyser nadał tej opowieści mrocznego klimatu.
*Ten składnik nadaje potrawom słonawego posmaku.
*Dyskretne oświetlenie nadaje pomieszczeniu tajemniczego charakteru.
*Projektant nadał swojemu dziełu futurystycznego wyglądu.
są mniej lub bardziej rażąco błędne i aż dziw, że wielu specjalistów branżowych tego nie widzi… Rząd dopełniaczowy będzie poprawny tylko w konstrukcjach z zaprzeczeniem.

Sytuacja zmieniłaby się jednak, gdyby zamiast czasownika nadać lub nadawać użyć wyrazu dodać lub dodawać, np.:
Reżyser dodał tej opowieści mrocznego klimatu.
Ten składnik dodaje potrawom słonawego posmaku.
Dyskretne oświetlenie dodaje pomieszczeniu tajemniczego charakteru.

Ostatniego przykładu nie przekształcam, gdyż konstrukcja:
*Projektant dodał swojemu dziełu futurystycznego wyglądu
jest absurdalna. Wyglądu (czy też jak chcą jeszcze bardziej bełkoczący marketingowcy: designu) dodać się nie da, można go tylko nadać.

Można przypuszczać, że błędy w zakresie składni czasowników nadać i nadawać mają swoje źródło w myleniu ich z podobnymi formalnie, lecz innymi składniowo czasownikami dodać i dodawać. Jest to możliwe, chociaż niezależnie od prawdziwości tego przypuszczenia dziwić może, że błąd, któremu poświęciłem ten artykuł, pojawia się, i to w dodatku tak często, przede wszystkim w języku określonej grupy zawodowej…

Share on Facebook